فارسی
English
عربي
کوردی
اقلیم خشک ایران به زبان آمار و ضرورت ذخیره‌سازی آب
اقلیم خشک ایران به زبان آمار و ضرورت ذخیره‌سازی آب
ایران با 1,648,195 کیلومترِ مربع مساحت، دومّین کشور بزرگ خاورمیانه و هجدهمین کشور بزرگ دنیا از لحاظ مساحت محسوب می‌شود. امّا توزیعِ جغرافیایی آب در ایران بسیار نامتوازن است؛ به‌طوری‌که حدود 99,27 درصد از مساحت ایران را خشکی و تنها 0,73 درصدِ آن را آب پوشانده است. بر اساس آمار بانک جهانی، تقریباً 12 درصد از اراضی ایران قابل کِشت است (برای مقایسه در ترکیه 26,8 درصد، سوریه 25,4 درصد و عراق 11,5 درصد). حدود 35 درصد از مساحت خشکِ ایران را مراتع چراگاهی و علفزارها و 35 درصد را نیز کوه‌های صخره‌ای، بیابان‌ها و دشت‌های نمک پوشانده‌اند. 11 درصد مربوط به مناطق جنگلی و حدود 7 درصد به شهرها، روستاها، نواحی صنعتی، جادّه‌ها، راه‌آهن و ... اختصاص دارد.
با توجه به وسعت، موقعیت جغرافیایی و تنوع اقلیمی، الگوی آب‌و‌هوایی ایران بسیار پیچیده است. بیش‌تر نواحی ایران دارای آب‌و‌هوای خشک و نیمه خشک‌اند. به طور کلی، 35,5 درصد از نواحی ایران بیش از حد خشک، 29,2 درصد خشک، 20,1 درصد نیمه خشک، 5 درصد مدیترانه‌ای و بقیه‌ی نواحی مرطوب و نیمه‌مرطوب‌اند. دما از 20- درجه‌ی سانتی‌گراد در شمال غربی تا بیش از 55 درجه‌ی سانتی‌گراد در جنوب غربی تغییر می‌کند؛ درحالی‌که میزان بارش سالانه از کم‌تر از 50 میلی‌متر در مناطق جنوب شرقی و مرکزی تا بیش از 1600 میلی‌متر در برخی از مناطق ساحلی نزدیک دریای خزر متغیر است. بارندگی در ایران بسیار فصلی‌ست. حدود 50 درصد از بارش در زمستان (همزمان با کم‌ترین نیاز به آب)، 23 درصد در بهار، 23 درصد در پاییز و 4 درصد در تابستان (همزمان با بیش‌ترین تقاضای آب) رخ می‌دهد. میانگین بارندگی سالیانه در ایران، 228 میلی‌متر برآورد می‌شود (حدود کم‌تر از یک سومِ میانگین جهانی)، در حالی‌که مقدار تبخیر بیش از سه برابر میانگین جهانی‌ست. میزان تبخیر در ایران از 1500 تا 2000 میلی‌متر است که تقریباً سه برابر میانگین جهانی‌ست. با میانگین بارندگی سالیانه 414 میلیارد متر مکعب، مقدار تخمینی حدود 68 درصد (282 میلیارد متر مکعب) قبل از رسیدن به تانکر آب سطحی و زیرزمینی تبخیر می‌شوند.
علاوه بر میزان تبخیر، تنوع مکانی بارش‌ها در ایران، یک عامل کلیدی در سیستم تأمین آب است. توزیع مکانی بارش در ایران نامتوازن است، طوری‌که 52 درصد از کل بارش، تنها در 25 درصد از مساحت کشور توزیع می‌شود. بیش‌تر نواحیِ کشور (حدود 65 درصد) سالانه کم‌تر از 100 میلی‌متر بارندگی دارند. برای جلوگیری از هدر رفت آب یا ذخیره آن میتوانیم از روش ذخیره آب در مخزن افقی استفاده کنیم.
منبع:
Saatsaz, Masoud. "A historical investigation on water resources management in Iran." Environment, Development and Sustainability (2019): 1-37.
نظرات کاربران